De oorlog bracht soms het beste, maar even zo vaak het slechtste in een mens naar boven. Dit gold voor burgers, militairen maar ook het Nederlandse politieapparaat. Naarmate de oorlogsjaren vorderden verhardde de maatschappij steeds verder. De Duitse bezetting stimuleerde een grote mate van verzet en wetteloosheid bij de bevolking. Dit had ook zijn weerslag op de Nederlandse politie die hier hard tegen optrad. Als afspiegeling van de maatschappij waren er onder de agenten ook een aantal aanhangers van de NSB. In de barre winter van 1944-1945, die de geschiedenis in zou gaan als de Hongerwinter, zat er een groep […]
Lees het verhaal
De jonge Baan Van Starkenburg is onderweg naar de werkplaats van C.P. Van Egmond uit de Spinozalaan in Rijnsburg. Voorbij het Spinozahuis helemaal achterin het doodlopende laantje had Cor Klokkie, zoals hij in Rijnsburg bekend was, een klein en handel in smeermiddelen. Baan was een handige knul die de Ambachtschool in Leiden had doorlopen om automonteur te worden. Het verloop van de oorlog gooide echter roet in het eten. Baan bleef thuis en hield zich bezig met het repareren van de fietsen van de hele buurt. Het grootste probleem was een tekort aan rubber. Rubber moest worden ingevoerd en dat […]
Lees het verhaal
Als je vanuit Katwijk door de duinen naar Noordwijk rijdt komt men uit op de Koningin Astrid Boulevard. Op dit punt staat een imposant monument ter herinnering aan Rudolf Tappenbeck, gestorven op 21 december 1944 in het beruchte Duitse concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. Rudolf Tappenbeck was samen met zijn drie jaar oudere broer Wolfgang de eigenaar van het Grand Hotel Huis ter Duin. Afkomstig uit een oud Duits hoteliers geslacht stonden beide heren aan het hoofd van het prestigieuze Noordwijkse hotel waar de rijken der aarde kwamen genieten van de frisse Hollandse zeelucht. Geboren op 28 Oktober 1898 in Noordwijk […]
Lees het verhaal
Een deel van het gemeentehuis van Katwijk aan Zee werd in 1942 aangewezen als distributiekantoor, de plaats waar men bonnen kon halen om levensmiddelen te kopen. Op zaterdagochtend 8 april 1944 is het distributiekantoor slechts van 9 tot 10 geopend. Rond half 10 worden de aanwezige klanten en personeel opgeschrikt door een luide knal. Het pistoolschot komt uit de vestibule van het gemeentehuis. In de vestibule staat Wachtmeester der Gemeentepolitie Karel Vermeulen met getrokken pistool in een hoek met goed overzicht over de gangen en de loketten van het distributiebureau. Voor de buitendeur ligt het lichaam van een man, gehuld […]
Lees het verhaal
Er wordt op de deur geklopt. Iedereen in de woning van Jan van Rijn aan Zeeweg 52 schrikt op, het is immers al na de avondklok! In allerijl wordt de radio verstopt in een luik onder de kast en wordt het stencil voor verzetskrant “Het Baken” onder de traploper gefrommeld. “Doe maar open, want ik zie toch wel dat jullie licht aan hebben!”. Het is overbuurman dominee Van Ginkel, tot ieders opluchting. Het huis van Jan is op dat moment één van de weinige panden in Katwijk dat nog elektriciteit heeft; afgetapt van de gasfabriek. Nadat de Duitsers Nederland hadden […]
Lees het verhaal
Met een daverende klap valt de zware celdeur van de dodencel achter hem dicht. Het is 1944 en de Rijnsburger Piet van Egmond, beter bekend als Piet Sik, is zojuist opgesloten in de Rotterdamse Strafgevangenis aan de Veerkade. Hij is ter dood veroordeeld voor het doodschieten van de beruchte Leidse jodenjager Willem de Groot. De Groot, werkzaam bij de documentatiedienst van de Leidse Politie, was op het spoor gekomen van een Joods meisje dat bij de familie van Egmond thuis zat ondergedoken. Piet wordt op 26 september 1904 geboren in Rijnsburg. Na de dood van zijn moeder wordt de kleine […]
Lees het verhaal
Op de bank bij de familie Den Haan uit Rijnsburg zit een hoge Duitse officier in uniform. Het is de zomer van 1942 en Operation Barbarossa is in volle gang. De Duitsers zijn Rusland binnengevallen en stevenen af op de grootste nederlaag van de gehele Tweede Wereldoorlog. De officier is Oberst Wilhelm Staehle, een voormalig werknemer van de Duitse inlichtingendienst; de Abwehr. Hij zegt: “Herr Den Haan, nu is het gebeurd met Duitsland; dit is het begin van het einde”. Zoon Henk, onder de indruk van wat de Duitser te vertellen heeft, luistert aandachtig. Wilhelm Staehle was reeds voor de […]
Lees het verhaal
Het is januari 1944, we staan aan de Katwijkerweg in Valkenburg; Een vooralsnog onbekende man wordt binnengebracht bij Govert Bol, plaatselijk leider van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers. De blonde jongeman stelt zich voor als Tinus, een voormalig timmerman die het afgelopen jaar bij een boer ondergedoken was geweest en daar had gewerkt. Hij had dringend een nieuw onderduikadres nodig en Goof, zoals Govert ook wel genoemd werd, was hiervoor de aangewezen persoon. Hij had in Valkenburg en omstreken al voor tientallen mensen een veilig heenkomen gezocht. Al gauw werd er een onderkomen geregeld bij Piet van Duijn […]
Lees het verhaal
Het is 14 augustus 1942, Geert Hermans en zijn vrouw Guus hebben zojuist te horen gekregen dat Hermans per onmiddellijke ingang is ontslagen als burgemeester van Ouddorp en dat zij binnen 24 uur de gemeente verlaten dienen te hebben. Geert Hermans werd 24 augustus 1910 geboren in het Zuid Hollandse Brielle waar zijn vader Mr. H.P. Hermans voorzitter van de Raad van Arbeid was. Hij bezocht de HBS in Brielle om zich na zijn eindexamen toe te leggen op de administratie van de gemeente Overschie. Vervolgens werd hij achtereenvolgend gemeentelijk secretaris van de gemeentes Sliedrecht, Deil en tenslotte Amersfoort. Na […]
Lees het verhaal
Tijdens de oorlog kwamen in Nederland veel beroepsgroepen in opstand tegen de Duitsers. Denk maar aan de Februaristaking waarbij de arbeiders opgeroepen werden om het werk neer te leggen. Daarnaast was er onder andere georganiseerd verzet door de advocatuur, het bankwezen en de zeelieden. Het verzet van de artsen was georganiseerd in het Medisch contact. Artsen toonden in de Tweede Wereldoorlog veel durf. Openlijk verzetten zij zich tegen de plannen van de Duitsers. Het merendeel van de ‘goede’ artsen maakte deel uit van de geheime artsenverzetsorganisatie het Medisch Contact. Door een soepel lopend communicatiesysteem werden de leden van informatie voorzien […]
Lees het verhaal
Er wordt aangebeld bij de woning van ir. Felix Guljé, aan de van Slingelandtlaan in Leiden. Het is tien uur s’avonds op 1 maart 1946 en in het donker staat een jonge vrouw die aan Guljés echtgenote vraagt of ze hem kan spreken. Ze heeft een brief voor hem die ze graag persoonlijk wil overhandigen. Mevrouw Guljé roept nietsvermoedend haar man en hoort even later een oorverdovende knal. Ze rent naar de deur en vindt haar man neergeschoten in de gang. Deze koelbloedige liquidatie zou jarenlang onopgelost blijven. Pas in 2011 bekende de toen 96-jarige Atie Ridder-Visser dat zij de […]
Lees het verhaal
Veldwachter van Veen haast zich in het donker naar het huis van Dr. van der Laan aan het Rijnsburgse Rapenburg. Hij klopt aan en wordt binnengelaten. Naast Edzard van der Laan treft hij in het doktershuis ook Dominee Henk Post en diens broer Johannes aan. Van Veen zegt tegen het drietal “D’r zit een goeie onder de toren en die moet er direct uit!” Hier is de sleutel, die moet ik over een half uur weer terughebben. Die “goeie onder de toren” was Nicolaas Bleichrodt, eigenaar van een textiel en fourniturenwinkel aan de Vliet ZZ in Rijnsburg. Net als de […]
Lees het verhaal
Als men het heeft over namen van vrouwen in het Nederlandse verzet kom je al snel uit bij Hannie Schaft, Reina Prinsen Geerligs en Atie Visser. Een naam minder bekend, maar zeker niet minder belangrijk, is die van de Katwijkse Jobje Barnhoorn. Zij en haar man waren actief in de zogenaamde Talboo groep uit Oegstgeest. Deze groep was genoemd naar hun leider Theophile Talboo en hield zich voornamelijk bezig met het laten onderduiken van Joodse kinderen. Jobje werd geboren als eerste dochter van Cornelis Barnhoorn en Jannetje Koster op 30 juni 1910 in Katwijk. Naast Jobje telde het gezin nog […]
Lees het verhaal
Op 19 augustus 1953 werd in Israel Yad Vashem opgericht. Dit archief en onderzoeksinstituut is gevestigd in Jeruzalem. In deze archieven is de geschiedenis van de Holocaust opgeslagen. Tienduizenden persoonlijke getuigenissen zijn op video gezet of op schrift gesteld; er worden enorme hoeveelheden fotomateriaal en duizenden filmtitels in vele talen bewaard. Verder herbergt het archief miljoenen pagina’s nooit gepubliceerde documenten, van de nazi’s, van individuele Joden en Joodse instellingen, bezittingen, processen, gedeporteerden en overlevenden. In het begin van de jaren zestig werd er door Yad Vashem een onderscheiding ingesteld die uitgereikt kon worden aan personen die tijdens de Tweede Wereld […]
Lees het verhaal
Na de Duitse inval in mei 1940 kreeg het Nederlandse volk te maken met vorderingen van materiaal en levensmiddelen. Liever kanonnen dan boter had de Führer Adolf Hitler aan het Duitse volk verkondigd. Men werd geconfronteerd met leveringen voor de voedselvoorziening en het inleveren van alle bruikbare metalen voor de oorlogsindustrie. De bereidheid tot inleveren was niet groot. Mensen verzonnen allerlei manieren om hun metalen voorwerpen te verstoppen. Koperen ketels en pannen werden begraven in tuinen of verborgen op zolders. Sommigen maakten zelfs geheime bergplaatsen om hun kostbaarheden te bewaren. Als afleiding werd er dan door hen één of ander […]
Lees het verhaal
Duizenden liters zeewater kolken met donderend geweld langs de sluisdeuren van de Katwijkse buitensluis. Als er niets gebeurd zal hierdoor het waterpeil in de achterliggende gebieden tot desastreuze hoogte stijgen. De eindstrijd is gestreden en acties zoals deze zijn de laatste stuiptrekkingen van de vijfjarige bezetting van ons land. De Duitsers hebben op 22 april 1945 een inundatie protocol ingezet dat snel gestopt moet worden. Dit fenomeen heet inunderen en houdt in dat men door middel van het onder water zetten van land de vijand op een afstand kan houden. Voor het stellen en onderhouden van de inundaties waren twee […]
Lees het verhaal
Onderduikers en Rijnsburg zijn twee woorden die in de oorlogsjaren in één adem genoemd konden worden. Het onderbrengen van Joodse kinderen en verbergen van onderduikers die opgeroepen waren voor de arbeitseinsatz waren in het dorp aan de orde van de dag. Dit was uiteraard niet geheel zonder risico, en dat besefte men maar al te goed. Maar gedreven door een standvastig geloof in God en een gezonde dosis lef namen vele Rijnsburgers het risico om zich te bekommeren om de vluchtelingen. Om deze mensen te ondersteunen met geld en distributiebonnen werd medio 1942 de L.O. , Landelijke organisatie voor hulp […]
Lees het verhaal
Één van de eerste georganiseerde Nederlandse verzetsgroepen uit de Tweede Wereld Oorlog is de Stijkelgroep. Deze groep is in het begin van de oorlog in de eerste instantie opgericht als een zogenaamde Ordedienst (OD). Dit hield in dat deze na de oorlog het gezag moest voeren totdat de Koningin teruggekeerd was. De academicus Johan ‘Han’ Aaldrik Stijkel, met als schuilnaam dr. Eerland de Vries, was de leider van de verzetsgroep die voornamelijk uit religieuze overtuiging in opstand was gekomen tegen de Duitse bezetter. Opgericht in 1941, bestond de Ordedienst waarschijnlijk uit ongeveer tachtig leden. Leden van de groep waren onder […]
Lees het verhaal