De Zeemanspot was een door de Nederlandse regering in Londen gegarandeerde uitbetaling aan gezinnen waarvan de vader buitengaats of op de visserij zat. Dit bestond vanaf 1941. De tussenpersonen voor deze pot waren Arie Jacobs Ouwehand (1898-1944) en Arie Wassenaar (1891-1964).
Het ontstaan
Uit de activiteiten van de twee Arie’s is uiteindelijk de Katwijkse afdeling van de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers (L.O.) ontstaan. Arie Wassenaar opereerde voornamelijk in Katwijk aan den Rijn en Arie Jacobs Ouwehand in Katwijk aan Zee. Later voegde Willem Vooijs, die eerst alleen opereerde, zich ook bij de twee. Vooijs was naast zijn werk voor de L.O. ook betrokken bij de illegale krant “Het Baken” die vanaf 1944 in Katwijk werd verspreid.
Activiteiten
Vanaf 1943 neemt het verzet toe. De verzetsmannen hadden geregeld contact met Katwijkse agenten, die hen vervolgens vertelden welke Katwijkers binnenkort opgepakt moesten worden. Deze mensen werden dan tijdig ingelicht zodat zij konden onderduiken. Voor deze onderduikers werd door de L.O. een vals persoonsbewijs en bonkaarten geregeld.
Door zaken als de Arbeitseinsatz (Aan het werk gesteld worden voor Duitsland) groeide het aantal onderduikers snel. Begin 1944 werd de 2e Distributie Stamkaart ingevoerd. Dit werd gedaan om onderduikers op te sporen en de Arbeitseinsatz te perfectioneren. Ambtenaren op het Gemeentehuis gaven zo’n 800 valse namen op, wat een even groot aantal stamkaarten opleverde.
Liese-Aktion
Eind 1944 werd de Liese-Aktion afgekondigd. Dit was een poging om arbeiders voor de Duitse oorlogsindustrie te werven. De actie staat onder leiding van de uit Duitsland overgekomen partijfunctionaris H. Liese en krijgt daarom al snel de naam Liese-Aktion. In Katwijk mislukte dit totaal, omdat de ambtenaren verantwoordelijk voor de inschrijving de aanmeldingen niet opschreven. Vrijwel alle razzia’s die hierop volgen mislukten omdat iedereen op tijd gewaarschuwd werd.
Bevrijding!
In December 1945 werd de Katwijkse afdeling van de Landelijke Hulp aan Onderduikers officieel opgeheven. Op dat moment was er bijna f. 40.000,- aanwezig in de kas. Dit bedrag werd vervolgens afgedragen aan de Stichting 1940-1945. Deze som was bijeengebracht door collecten, het resterende saldo van de Katwijkse L.O. kas, opbrengst van het gespeelde toneelstuk “Nederland vecht door” en het illegale dagblad “Het Baken”.
Na de oorlog
Na de bevrijding was de oorlog niet over voor Arie Wassenaar. Hij kon maar moeilijk verkroppen dat prominente Katwijkers die tijdens de oorlog goed geld hadden aan collaboratie met de bezetter niet vervolgd werden. Op vergaard vermogen werd geen beslag gelegd, er vond geen vervolging plaats en men was in de gelegenheid om hun plaats in de gemeenschap weer in te nemen alsof er niets gebeurd was. Geschiedenis leert ons dat het gros der betrokken ondernemingen vandaag de dag nog steeds actief zijn in het plaatselijk bedrijfsleven.
Na het bijwonen van de grote Landdag van de LO-LKP in Zeist op 27 juni 1946, waar Clara De schuilnaam van Joukje Smits, een van de eerste koeriersters van de L.O. haar toespraak ‘Erfenis uit de Concentratiekampen’ gaf, schreef Wassenaar het onderstaande ingezonden stuk om zijn ongenoegen te uiten.
De ingezonden brief van Arie Wassenaar. E. Wolthaus
Lijst met lokale contactpersonen van de Zeemanspot:
- Iman Jacob van den Bosch – Eindhoven
- Jan Bottema – Bussum
- Jaap Buijs – Zaandam
- Sytze Roelof Beinema – Dordrecht
- Arie Jacobs Ouwehand – Katwijk aan Zee
- Abraham Filippo – Rotterdam
- Gijs van Hall – Amsterdam
- Walraven van Hall – Zaandam
- Andries Jan Teunissen – Dordrecht
- Jan Verschure – Hilversum
- Vos de Mooij – Amsterdam
- Arie Wassenaar – Katwijk aan Zee
- Martien van der Hidde – Maassluis