Het is 14 augustus 1942, Geert Hermans en zijn vrouw Guus hebben zojuist te horen gekregen dat Hermans per onmiddellijke ingang is ontslagen als burgemeester van Ouddorp en dat zij binnen 24 uur de gemeente verlaten dienen te hebben.

Brielle

Geert Hermans werd 24 augustus 1910 geboren in het Zuid Hollandse Brielle waar zijn vader Mr. H.P. Hermans voorzitter van de Raad van Arbeid was. Hij bezocht de HBS in Brielle om zich na zijn eindexamen toe te leggen op de administratie van de gemeente Overschie. Vervolgens werd hij achtereenvolgend gemeentelijk secretaris van de gemeentes Sliedrecht, Deil en tenslotte Amersfoort. Na ambtelijke functies bij de gemeente Utrecht en het ministerie van Binnenlandse Zaken werd hij tenslotte op 1 januari 1942 benoemd tot burgemeester van Ouddorp.

Ontslagen

Op slechts 31 jarige leeftijd werd Hermans geïnstalleerd als burgemeester van de toenmalige gemeente Ouddorp, als opvolger van burgemeester W. Geleedst. Ondanks zijn jonge leeftijd wordt hij in Ouddorp al snel een gerespecteerd en graag geziene man. Vanwege zijn uitgesproken afkeur tegen de Duitsers wint hij al snel het vertrouwen van de burgers van Ouddorp. Zijn anti-Duitse houding bleef echter niet onopgemerkt bij de bezetter en binnen het jaar wordt hij alweer afgezet en krijgt de gemeente Rijnsburg toegewezen.`

Hij vervangt daar de NSB burgemeester E.G. Bisschop. Deze wordt in 1941 aangesteld om de gearresteerde burgemeester Höweler te vervangen. Höweler is gearresteerd nadat onbekenden op 31 Augustus 1941 ter ere van de verjaardag van de Koningin de Wilhelminaboom in Rijnsburg versierd hadden. Bisschop houdt het echter na een jaar al voor gezien en vertrekt naar ‘s-Gravenzande.

Dat de aanstelling van Hermans in Rijnsburg vanuit Duits oogpunt geen slimme zet is wordt al snel duidelijk. Rijnsburg als bolwerk van verzet voelt al snel thuis voor Hermans en zijn gezin. Hermans’ dochtertje Heleen scheelt in leeftijd niet veel met Hilde van der Laan en het gezin wordt hierdoor al bevriend met het doktersechtpaar Edzard en Jo van der Laan. De introductie met de lokale verzetsbeweging wordt vervolgens al snel gemaakt.

Verzet

Burgemeester Geert Hermans. Genootschap Oud Rijnsburg

Als snel begon Geert de bijeenkomsten van het Rijnsburgse verzet bij te wonen. Het had een tijdje geduurd voordat hij losgekomen was uit de ambtelijke entourage in z’n werkkring voor hij burgemeester werd in Rijnsburg, maar hij vond de sfeer in de ploeg goed en veranderde van gewetensvolle ambtenaar in een mens die openstond voor illegale activiteiten. Hij begon het verzet te voorzien van persoonsbewijzen, Ausweisen en distributiekaarten. In zijn functie als burgemeester saboteerde hij de Winterhulp, die in Rijnsburg uiteindelijk nooit helemaal van de grond is gekomen.

In januari 1944 kwam Johannes Post en zijn knokploeg, na een succesvolle overval op het gemeentehuis in Leiderdorp, naar Rijnsburg om zich even schuil te houden. Bij deze overval was het hele bevolkingsregister, de gemeenteadministratie, blanco persoonsbewijzen en een persoonsbewijsstempel buitgemaakt. Het stempel bleef achter in Rijnsburg en Hermans maakt hiervan indien nodig gebruik. Dat dit stempel hem uiteindelijk het leven zou kosten kon niemand vermoeden.

Verraden en gearresteerd

Op 3 februari 1944 kwam plots het bericht vanuit het gemeentehuis dat Geert Hermans, zijn vrouw Guus en dochtertje Heleen waren gearresteerd. Men wist niet door wie en waarom. Guus Hermans kwam eind april vrij uit de strafgevangenis in Scheveningen en vertelde de toedracht van de arrestatie. Op de morgen van 3 februari hadden zich twee Duitsers bij de burgemeesterswoning aangediend om het gezin Hermans te arresteren. Ook dochtertje Heleen, nog geen twee jaar oud werd meegenomen. Moeder Guus vroeg echter onderweg naar Scheveningen of ze haar dochtertje mocht onderbrengen bij haar zus in Wassenaar. Dit werd toegestaan.

Geert Hermans werd beschuldigd van medeplichtigheid aan de overval op het gemeentehuis van Leiderdorp in de maand daarvoor. Een familielid van Hermans had ter goeder trouw met een ‘vriend’ gesproken over het persoonsbewijsstempel en het gebruik ervan. Deze vriend bleek een verrader en had Hermans aangegeven bij de S.D. Zowel Hermans als zijn vrouw Guus lieten tijdens het verhoor niets los over de illegale activiteiten waar ze bij betrokken waren.

Op transport gesteld

Na enige tijd in de strafgevangenis van Scheveningen te hebben doorgebracht werd Geert Hermans  op 2 februari 1945 via Kamp Amersfoort op transport gesteld naar concentratiekamp Neuengamme waar hij twee dagen later arriveerde. Vandaar uit werd hij overgebracht naar Außenlager Wöbbelin, een subkamp van Neuengamme waar hij op 18 april komt te overlijden aan uitputting en ontbering. Bij de bevrijding op 2 mei 1945 waren er nog 3500 mensen in het kamp. In totaal hebben er ongeveer 6000 mensen in het kamp gezeten. In de 10 weken dat het kamp bestond zijn er 1000 gevangenen omgekomen.

Hoop

Een gedenkbord van de bewoners van Ouddorp aan burgemeester Hermans. E. Wolthaus

Thuis in Rijnsburg was echtgenote Guus Hermans bezocht door iemand die beweerde voor veel geld berichten te kunnen doorgeven aan in Duitsland gevangen Nederlanders, waaronder Geert Hermans. De man maakt geen betrouwbare indruk, maar toch kregen Guus en haar familie weer hoop dat Geert misschien nog in leven zou zijn. Het bericht van zijn overlijden dat niet veel later volgde kwam hard aan. De Rijnsburgse bevolking was in diepe rouw en herdacht de jonge burgemeester tijdens de dodenherdenking van 1945.

Na de oorlog wordt de naam van Geert Hermans vermeld op het Rijnsburgse oorlogsmonument welke in mei 1949 onder grote belangstelling door Guus Hermans wordt onthuld. Zowel Rijnsburg als Ouddorp hebben een straat naar hem vernoemd.