Terug

De dagboekjes van Gerrit van Delft

De geboorte van Prinses Beatrix en de Duitse inval op 10 mei 1940 zijn allemaal belangrijke gebeurtenissen in het jonge leven van Gerrit van Delft. Dusdanig belangrijk dat hij ze als kleine jongen vastlegt in een serie dagboekjes. Zijn cijfers op school, cadeaus die hij krijgt voor zijn verjaardag en zijn avonturen met vriendjes, alles legt hij minutieus vast in deze dagboekjes.

Naar school

Geboren in 1932 als eerste zoon in het gezin Van Delft brengt Gerrit onbezorgde eerste levensjaren door in de Burgemeester Meijboomstraat 7. Vader Van Delft zit in de bloemen en gaat dagelijks naar Den Haag om daar zijn waar aan de man te brengen. In 1937 krijgt kleine Gerrit er een zusje bij en is hij niet meer een jongetje alleen. Als goed Gereformeerd gezin wordt er op zondag niet gefietst en gaat men twee keer per dag naar de kerk. In 1939 gaat jonge Gerrit op bijna 7 jarige leeftijd voor het eerst naar de lagere school. Zijn moeder heeft hem dan al leren lezen en schrijven. Hij komt op de Julianaschool in de Hofstraat terecht. Echter als de Mobilisatie wordt afgekondigd en de Julianaschool wordt gevorderd door het Nederlandse leger worden de leerlingen verplaatst naar de Smidstraatschool.

Het gezin Van Delft in 1942.

Het gezin Van Delft in 1942. G. van Delft

Oorlog

De eerst kennismaking van Gerrit met de oorlog is op 10 mei 1940 als hij s’ochtends vroeg gewekt wordt door het lawaai van laag overvliegende vliegtuigen. Hij loopt van de Burgemeester Meijboomstraat naar de Kanaalstraat waar onderwijzer Van de Veen woont. Die weet hem te vertellen dat het Duitse vliegtuigen zijn. De hele familie komt bij elkaar in afwachting wat er zal gaan komen. Opa en Oma wonen op de Voorhouterweg en daar komt iedereen samen. In de woonkamer worden matrassen neergelegd en zo worden de eerste oorlogsdagen doorgebracht. Bij een bezoek aan de familie Glasbergen in het Moleneind hoort hij dat Soldaat Dirk van Delft is gesneuveld bij de gevechten in de Zanderij.

Verhuizen

In 1942 verhuisd het gezin naar de Voorhouterweg 21. Dit was weliswaar van een nieuwbouwhuis naar een aanzienlijk ouder huis, maar Vader Van Delft wist dat er achter de Voorhouterweg landbouwgrond lag en kassen stonden en zag hier meer mogelijkheden dan in de Burgemeester Meijboomstraat om zijn bloemenhandel uit te breiden. Van een huis met een badkamer met een bad naar een huis met een plee en een beerput aan de achterzijde van het huis. Dat was wel even wennen.

Onderduiker in het gezin

Het is 1943 als Dr. Edzard Van der Laan op een dag voor de deur staat met de vraag of het gezin Van Delft een onderduiker in huis kan nemen. Als Dr. Van der Laan iets vroeg dan werd dit in de regel niet geweigerd en dus kwam er een jongeman bij het gezin Van Delft in huis. Hij heette Ad Versney en was een 20 jarige student journalistiek uit Leiden die geweigerd had om de loyaliteits verklaring te tekenen. Studenten moesten beloven dat ze zich zouden ‘onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk enzovoort gerichte handeling’. De belofte moest schriftelijk worden gedaan, door een verklaring te tekenen. Mannelijke studenten die niet tekenden, werden werkloos, en zouden opgeroepen worden voor de Arbeitseinsatz.

Student in spé?

Het feit dat Versney een student was en tien jaar ouder was dan hem maakte op Gerrit een grote indruk op. Versney vertelde hem van alles over de oorlog en spoorde hem aan om zijn belevenissen vast te leggen in een dagboekje. Leergierig als Gerrit was zag Versney in hem de potentie om ook te gaan studeren en stimuleerde dit dan ook. In huize Van Delft was men goed op de hoogte van het verloop van de oorlog, het illegale krantje Trouw werd gelezen en Versney, handig als hij was met elektronica, had een zelfgebouwd ontvangertje in elkaar geknutseld. De berichten die via Radio Oranje doorkwamen werden door Gerrit nauwkeurig vastgelegd in zijn dagboekje.

De onderduiker die iedereen kende

Ad Versney was in Rijnsburg merkwaardig genoeg de onderduiker die iedereen kende. Hij had nogal een uitbundig karakter en was ook werkzaam bij de gaarkeuken. Daar hield hij de administratie bij en bracht bij tijd en wijlen lekkere soep mee voor zijn onderduikfamilie. Versney die van katholieke afkomst was past zich naadloos aan aan de Gereformeerde levensovertuiging van het gezin Van Delft. Hij zit achter het orgel, speelt psalmen en wordt uiteindelijk zelfs verliefd op Gereformeerd meisje, Hennie Ravensbergen genaamd. In 1944 komt er weer gezinsuitbreiding en krijgt Gerrit er nog een zusje bij.

Hongerwinter

Één van de dagboekjes van Gerrit Van Delft.

Één van de dagboekjes van Gerrit Van Delft. E. Wolthaus

Vanuit een basisschool uit Rijnsburg kon je niet verder doorstromen naar een voorgezette opleiding, daarom gaat Gerrit na vier jaar naar de Stadsschool aan de Hooglandse Kerkgracht in Leiden. Dit was een vooropleiding voor HBS en Gymnasium en duurde tot 1945, daarna ging hij naar de middelbare school. Heel vaak in de oorlog kon hij niet naar school, hij had alleen een fiets met houten banden en soms was het gewoon te slecht weer om naar Leiden te gaan. Ook was er in de winter geen of nauwelijks verwarming in de lokalen. Eind 1944 was Leiden tevens het toneel van geallieerde luchtaanvallen om het transport van V1 raketten te verhinderen. In  het laatste schooljaar kwam hoofdonderwijzer Meester Meijer helemaal uit Leiden naar Rijnsburg om aan een aantal jongens les te geven. Dit vond plaats in een speciaal daarvoor ingerichte kamer in het het huis van de familie Noort aan de Vliet Zuidzijde nr. 5. Meijer bleef dan tussen de middag eten en kreeg dan tevens groente en andere levensmiddelen mee voor thuis.

Ik heb eigenlijk niet zo veel nare dingen in de oorlog meegemaakt. Ik leefde mijn leven, mijn vader ging naar zijn werk en we hadden het toch redelijk goed. Ik heb een warme harmonieuze jeugd gehad.

Gerrit Van Delft

Mei 2015

Na de oorlog

Na de bevrijding van Zuid Nederland weet Versney, avontuurlijk als hij is, langs de vijandelijke linies te komen en verblijft enkele maanden in Brabant. Gerrit vindt het vreselijk als zijn grote vriend en mentor vertrekt. Na de bevrijding komt hij uiteindelijk toch weer terug naar Rijnsburg. Gerrit gaat vervolgens naar het gymnasium. In de eerste instantie om dominee te worden, want dat was het hoogst bereikbare destijds in Rijnsburg. Totdat in zijn vierde jaar Dr. Van der Laan, zelf domineeszoon, tegen hem zegt: “Jongen, dominee is chronische armoede, je kunt beter dokter worden!”. Gerrit neemt dit ter harte en besluit tenslotte om arts te worden.

Leidse Jodenjagers in een Rijnsburgse val Volgende verhaal

Wil je bijdragen aan dit verhaal?

U kunt ons helpen door dit verhaal aan te vullen en waar nodig te corrigeren!

Heeft u nog materiaal dat wij kunnen gebruiken om dit verhaal nog beter te maken? Neem dan contact met ons op, zodat we onze website zo compleet mogelijk kunnen houden.

E-mail mail Facebook