Vrijwel direct na de capitulatie van het Nederlandse leger in mei 1940 begonnen de Duitsers met herstelwerkzaamheden aan het kleine “Vliegpark Valkenburg“. Het vliegveld had tijdens de bange meidagen van ’40 veel schade opgelopen. Verspreid over het landingsterrein lagen tientallen wrakken van de Ju-52 transportvliegtuigen die tijdens de gevechten niet meer op konden stijgen. Ook de hangaars hadden schade opgelopen. De artillerie had kraters in het terrein geslagen.

Herstel van het vliegveld

Om de wederopbouw en uitbreiding van het vliegveld te Katwijk te coördineren werd door het Luftgaukommando Holland de Bauleitung der Luftwaffe Katwijk opgericht. Zij waren eindverantwoordelijk voor alle werkzaamheden die aan het vliegveld gebeuren moesten. Zij vestigden zich aan de van Melskade 72 te Katwijk. Het Luftgaukommando kreeg Luftwaffen-Bau-Battalione ter beschikking gesteld om de werkzaamheden uit te voeren. Zo zijn op het vliegveld te Katwijk onderdelen van het Luftwaffen-Bau-Battalion 4./III en 8./III aan het werk geweest. Abteilung K7/197L van de Reichsarbeitsdienst assisteerde bij het herstel. De manschappen werden ingekwartierd in de barakken aan de Parklaan.

Om alle geplande bouwwerken en de nieuwe startbanen te kunnen herbergen moest het vliegveld aanzienlijk vergroot worden. Grasbanen voldeden niet voor de Focke-Wulfs, Messerschmitts en Junkers-52 transportvliegtuigen. Op grond van §2 der Verordnung Nr. 144/1940 van de Reichskommissar für die besetzten niederlandischen Gebiete werd honderdachtentachtig hectare grond gevorderd van 66 verschillende eigenaren. De burgemeester werd door de Bauleitung Katwijk vriendelijk, doch dringend verzocht om alle zaken aangaande de betaling en het oogsten van gewassen op deze gronden in goede banen te leiden.

Brief van de Bauleitung der Luftwaffe Katwijk aan de burgemeester over de stukken land rondom het vliegveld. Gemeentearchief Katwijk

Zoals de Duitsers tijdens de aanval hadden gemerkt, was de grond van het vliegveld nog steeds erg drassig en nog niet geschikt voor het opstijgen en landen van vliegtuigen. Het vliegveld was al wel gedraineerd, maar nog niet genoeg afgewaterd. De grond in het gebied was sowieso al drassig en de drainageproblemen zouden tot aan het eind van de oorlog blijven voortduren. In augustus 1943 wordt er gemeld door het verzet dat het vliegveld nog steeds moeilijk droog te houden is. Het enige wat er aan dit probleem gedaan kon worden was goed afwaterende startbanen aan te leggen. En zo geschiedde het. Er werden drie start en landingsbanen aangelegd, waarvan de kortste van beton was. De banen lagen in een driehoek gekruist met elkaar. Eén houten baan van 1300 meter in NNO-ZZW richting. Nog een houten baan van 1050 meter in O-W richting. De betonbaan van 900 meter lag in NNW-ZZO richting. Om de startbanen enigszins te camoufleren werden deze bedekt met groen geschilderd houtwol. Dit werd met teer aan de banen bevestigd. Het wol werd geleverd door het grasdroogbedrijf Veevita uit Badhoevedorp. Deze hebben tot in 1941 de houtwol geleverd voor 60 gulden per kilo. Er mag dus aangenomen worden dat er hier veel geld verdiend is aan de bezetter. Dit bedrijf was eigendom van de heer M. Verkuyl. Deze is op 15 december ’44 samen met zijn zoon gefusilleerd als vergelding voor een aanslag, nadat zij op 24 november van dat zelfde jaar gearresteerd waren. In het grasdroogbedrijf zaten namelijk de Binnenlandse Strijdkrachten.

Duitse militairen aan het werk op het vliegveld. Zwischen Ems und Schelde

In het noorden en zuidoosten van het vliegveld werden opstelplaatsen voor de vliegtuigen gerealiseerd. In totaal waren dit 14 grote en 39 kleine. De grote hadden een dak en waren eigenlijk kleine hangaars. De kleinere bestonden uit een aarden wal met daar overheen camouflagenetten. Langs de Wassenaarseweg werd een barakkenkamp gebouwd waar een deel van het personeel van het vliegveld onderdak had.

Ingebruikname van het vliegveld

Het vliegveld is van de herfst van 1940 tot begin augustus 1942 vol in gebruik geweest. In deze periode waren hier constant luchtgevechtseenheden aanwezig om het vliegveld te bemannen. Op het vliegveld zijn de volgende gevechtsvlieger-eenheden gestationeerd geweest: Jagdgeschwaders 1, 3, 52, 53 en 54. Deze eenheden waren allen bewapend met de Messerschmitt Bf109 en de Focke-Wulf Fw 190. De Jagdgeschwaders maakten onderdeel uit van de Tagjagd en werden ingezet om de kustlijn van Nederland te bewaken. Deze bewaking hield in dat er patrouillevluchten werden uitgevoerd om vijandelijke schepen en vliegtuigen vroegtijdig te kunnen onderscheppen. Het vliegveld werd bestuurd door Flugplatzkommando A 28/IV. Op 1 april 1944 werd dit omgenaamd naar Fliegerhorst-Kommandantur E (v) 201/XI – Platzkommando Katwijk.

Een greep uit het soldbuch van Obergefreiter Dälmert die in 1941 en 1942 gestationeerd was op Flugplatz Katwijk. C. Cornelissen

Document MSI 0421 – 2200 no. 46 – Zeer geheim Ex. Nr. 2 meldt dat overgekomen Nederlanders vertellen dat de vliegvelden in Nederland zeer belangrijk uitgebreid zijn. Kerktorens, schoorstenen en andere hoge gebouwen worden van neon obstakellichten voorzien. Op enige kilometers afstand worden aan alle vier de zijden van Flugplatz Katwijk lichtbakens geplaatst. Deze werden op zodanige wijze ontstoken dat aanvliegende piloten de aanvliegrichting voor de landing konden waarnemen. Het vliegveld werd ook zeer streng bewaakt. Bij overschrijding van een zekere grens werd er zonder pardon met scherp geschoten. Bij de ingang van het vliegveld werd dit duidelijk gemaakt met een bord: Zutritt strengstens verboten!

Vliegveld zonder functie

In de loop van 1942/1943 werd het vliegveld operationeel uit gebruik genomen. Het kon nog wel aangedaan worden door vliegtuigen maar een andere functie had het niet echt meer. Deze vroegtijdige sluit van het vliegveld had te maken met het feit dat er teveel aanvallen gedaan werden op vliegvelden aan de kust. Het was te riskant om een vliegveld zo dicht bij de kust te hebben. Andere vliegvelden, zoals die in Bergen op Zoom, de Kooy en Renesse werden ook om deze zelfde reden gesloten. Later, toen de oorlog op haar einde liep, werd Flugplatz Katwijk door de Duitsers onklaar gemaakt. Over het gehele vliegveld werden greppels gegraven en palen neergezet om het landen voor vliegtuigen onmogelijk te maken. Op 22 september 1943 wordt er melding gedaan van 4 Messerschmitt Bf109F’s op het vliegveld, hoezeer dit het afbreken van de start en landingsbanen ook tegenspreekt. In januari ’44 meldt het verzet dat er opmerkelijk weinig vliegtuigen worden waargenomen op het vliegveld. Ook wordt er zijdelings gesproken over het feit dat het vliegveld niet meer geschikt is voor zware vliegtuigen. In maart 1945 werd het Platzkommando Katwijk officieel opgeheven.