Rijnsburg 1944, de herfst van het vierde oorlogsjaar is een feit. Levensmiddelen zijn op de bon, een Vervangingskeuken is ingesteld in het dorp en het wordt voor de Rijnsburgers steeds moeilijker om de huishoudelijke eindjes aan elkaar te knopen. Na maatregelen op gas en elektra is nu de watervoorziening aan de beurt.

Waterbesparing

Op 10 oktober 1944 verspreid Loco Burgemeester C.D. van der Vijver namens de Gemeente Rijnsburg een strooibiljet waarin hij aangeeft dat het beslist noodzakelijk is om de afname van water te verminderen. Het Rijnsburgse leidingwater is afkomstig uit de Katwijkse duinen en wordt geleverd door de LDMLeidse Duinwater Maatschappij, gevestigd aan de Cantineweg in Katwijk.

Waterwinning

Zicht op een waterbassin van de LDM vanaf de Katwijkse watertoren. C. Dijkdrenth

Technisch gesproken was de waterwinning een eenvoudige zaak. In het duin werden kanalen gegraven, waarin vanzelf zoet water stroomde. Een laatste zuivering met zandfilters was voldoende om drinkwater te maken. Dat drinkwater werd vervolgens via leidingen naar tappunten in de omliggende gemeenten getransporteerd.

Voorzorgsmaatregelen

Men was zich dusdanig bewust van de noodzaak om schoon water te kunnen blijven leveren in oorlogstijd dat de LDM reeds voor het uitbreken van de oorlog verregaande maatregelen had genomen. Onder leiding van directeur P.C. Lindenbergh had men kritische installaties en de bijbehorende onderdelen in drievoud opgesteld. Er was een ondergrondse machinekamer met bijbehorende reinwaterkelder gebouwd. Deze was uitgerust met een extra hogedruk pomp en dieselgenerator. Bij het uitvallen van de watertoevoer na het raken van een waterleidingbuis door oorlogsgeweld konden er per direct tankwagens worden ingezet om de getroffen huishoudens van schoon drinkwater te voorzien. Tevens de werden de omliggende gemeenten middels de lokale Luchtbeschermingsdiensten er op gewezen dat men tijdens direct gevaar water in opslag moest nemen en het alvorens consumptie te koken. Ondanks het feit dat er in de Meidagen fel gevochten is op en rond het terrein4-RI heeft willen voorkomen dat Duitse troepen gebruik zouden maken van de Watertoren als uitkijkpost van de LDM werd er geen noemenswaardige schade aan de installaties aangericht.

Netwerk

In 1940 had de LDM de beschikking over een totaal leidingnetwerk van 191.865 meter. Hiervan lag 28.600 meter in Katwijk, 5419 meter in Rijnsburg en slechts 377 meter in Valkenburg. Net als in Valkenburg waren er ook in Rijnsburg nog veel huishoudens die niet aangesloten waren op het netwerk van de LDM. Afgelegen huizen en boerderijen aan de Noordwijkerweg, Kloosterschuur, Voorhouterweg en de Vinkenweg waren nog aangewezen op water uit de pomp. Deze pomp stond dan vaak in de bijkeuken en moest in de winters goed ingepakt worden anders bevroor hij.

Een winters tafereel aan de Rijnsburgse Vinkenweg in 1943.

Voorwaarden

Om het waterverbruik in Rijnsburg terug te dringen werd er eind 1944 door de gemeente een aantal voorwaarden gesteld aan de levering van drinkwater. Er was reeds eerder een beroep gedaan op de Rijnsburgse bevolking, maar hier had men weinig gehoor aan gegeven. De gereduceerde tarieven voor water voor industriële  doeleinden en besproeiing kwamen te vervallen. Het werd verboden om meer water af te nemen dan de helft van het gemiddelde maandverbruik van de eerste maanden van 1944. Nam men toch meer af dan volgden er niet misselijke boetes van f 25,- tot f 250,- gulden. Bij het niet betalen van een boete binnen drie maanden werd er tot afsluiting van de watertoevoer overgegaan. Hetzelfde gold het voor meerdere malen begaan van dezelfde overtreding.

Gemeentelijke tips

Naast zaken die niet meer mochten, had de gemeente ook ‘handige tips’ die juist wel mochten. Men moest het gebruik van de doorspoelinrichting van het toilet tot een minimum beperken en indien mogelijk ook het waterreservoir aan laten passen door een erkend waterfitter. Ook het opvangen van regenwater zou tot een belangrijke vermindering van het leidingwater bijdragen. Tevens werd aangeraden dat er een regelmatige blik op de watermeter geworpen werd om te zien of het verbruik beneden het maximale toelaatbare bleef.

Indien deze maatregelen , waartoe slechts in den noode werd besloten, het gewenschte resultaat opleveren, zal de watervoorziening nog eenigen tijd kunnen worden voorgezet. Men zij er diep van doordrongen, welke een grooten ramp het beteekend, indien men van goed zuiver drinkwater verstoken zou zijn. Ik doe dan ook een dringend beroep op ALLE inwoners om het gebruik tot de helft te beperken. Dit moet met goeden wil mogelijk zijn. U dient daarmee de gemeenschap en U zelf.

De burgemeester van Rijnsburg , C.D. Van der Vijver L.B. Rijnsburg, 10 October 1944.