Tijdens het interbellum en gedurende de oorlog was er sprake van een nauwe samenwerking tussen de groepen Nationaal Socialisten van Katwijk en Noordwijk. Beide NSB groepen waren onderdeel van dezelfde district en kring, respectievelijk district 9, kring 41.

Noordwijk

In het vooroorlogse Noordwijk was er reeds vroeg sprake van een kleine maar actieve groep partijleden. Op een haar hoogtepunt telde de Beweging ongeveer 100 actieve leden. Deze waren afkomstig uit zowel Noordwijk als Noordwijkerhout. Op een totale bevolking van 10.000 is dit slechts 1%. Tijdens de Tweede Kamer verkiezingen in 1937 stemde nog 4,19% van de Noordwijkers op de NSB.

Hoog bezoek

Het lidmaatschapsboekje van een in 1934 tot de NSB toegetreden Noordwijks lid. J. Varkevisser

Reeds vijf jaar voor het uitbreken van de oorlog werd Noordwijk regelmatig bezocht door de landelijke kopstukken van de NSB. Op 9 februari 1934 is er een vergadering in Noordwijk-Binnen waar districtsinspecteur en gewestelijk commissaris van de NSB, K.H. Tusenius een toespraak houdt. Gevolgd in oktober van dat zelfde jaar als er door plaatsvervangend NSB vormingsleider H.C. Nije gesproken wordt tijdens een bijeenkomst in Noordwijk. Begin april 1935 komt J.H.L. de Bruin, leider van het sprekerskorps der NSB, naar de kustplaats om de in 1934 opgerichte Noordwijkse afdeling van de NSB toe te spreken.

Groep 3

De drijvende kracht achter de NSB in Noordwijk was Pieter B. Hij trad in 1934 toe tot de partij en was nauw betrokken bij de oprichting van de Noordwijkse afdeling van de NSB. Hij was tevens actief in een breed scala van Nationaal-Socialistische organisaties: als leider van de WA in Noordwijk, als “blok” leider van de NVD en sociale leider van de NAF, en was tevens lid van de door de Nederlandse bevolking zo gehate Landwacht.

De Volk en Vaderland van Mei 1937 kondigt een bezoek van Mussert aan Noordwijk aan. J. Varkevisser

Mussert

In het voorjaar van 1937 meldt het NSB orgaan de Volk en Vaderland dat ook Partijleider Anton Mussert voorafgaand aan de Tweede Kamer verkiezingen op 18 mei een campagne bezoek aan Noordwijk zal brengen. Dit zou niet de laatste keer zijn dat Mussert Noordwijk bezoekt. Een moment van glorie voor Pieter B. was het bezoek dat de NSB leider in de zomer van 1944 aan de kustplaats brengt.

Niet geliefd

B. onderhield vele contacten met NSB’ers binnen en buiten Noordwijk. Hij correspondeerde tevens met Noordwijkers die in Duitse dienst die naar het front gingen. In vele brieven aan scholen, kerkelijke instellingen en NSB ambtenaren uitte B. zijn ongeduld en ontevredenheid met tegenstanders van het Nationaal-Socialisme. Zijn koppigheid en eigengereid gedrag lokte veel afkeur uit. Hij maakte zich erg impopulair door aangeven van dorpsgenoten in het geval van anti-Duitse gezindheid. Tijdens één gelegenheid in 1942 deed hij aangifte bij de politie, omdat een katholieke publicatie geleid zou hebben tot het ingooien van ramen bij NSB huishoudens in Noordwijk. En als lid van de Landwacht was B. verantwoordelijk voor het namens de bezetter vorderen van vele auto’s.

Iemand die ook niet geliefd was in het dorp was actief NSB lid Catharina H. Ze beledigde in het openbaar de koninklijke familie en de Nederlandse regering in Engeland. Zij deed eveneens aangifte bij de politie van anti-NSB gedrag. H. had regelmatig slaande ruzie met de buren Na haar internering in mei 1940, werd ze fanatieker dan voorheen en zei tegen haar omgeving, dat “haar tijd eindelijk was gekomen”. H. had niet alleen ruzie met haar non-NSB buren, maar ook met collega-NSB’ers. In het najaar van 1940 werd ze zelfs vanwege haar wangedrag uit de Noordwijkse afdeling van de NSVO gezet.

De contributiekaart van een Noordwijks lid van de NSVO. J. Varkevisser

De NSVO was de vrouwenbeweging binnen de NSB. Opgericht op 1 september had het tot doel; “het bevorderen en versterken van de Nationaal-Socialistische levens- en wereldbeschouwing onder de Nederlandse vrouwen; de verzorging van Nationaal-Socialistische werkers die dit van noode hebben”.

Het hartvuur heilig, het haardvuur veilig.

Het motto van de NSVO

NSB Burgemeester

In mei 1943 werd burgemeester van de Mortel op last van de bezetter uit zijn functie ontheven. Hij had reeds in februari ’43 bij zijn meerdere aangegeven dat hij zich niet langer kon vereenzelvigen met de maatregelen tegen de Noordwijkse bevolking die hem door hem door de Duitsers opgelegd werden. In januari 1944 trad zijn vervanger aan. Het was G. Musegaas, een voormalig spoorwegbeamte uit Indonesië en sinds 1927 woonachtig in Zeist. Musegaas was lid van de NSB sinds 1935 en was daarvoor werkzaam geweest als ambtenaar in de gemeente Velsen. Net als in Rijnsburg stond de NSB nu aan het hoofd van de gemeente. Van de Mortel zou in tegenstelling tot zijn Rijnsburgse collega Geert Hermans de oorlog wel overleven.

Uit alle lagen van de bevolking

Net als de rest van Nederland kon men in Noordwijk NSB’ers vinden afkomstig uit alle lagen van de bevolking. De gewone werkman die het slecht had onder de regering Colijn, kleine ondernemers met een eigen zaak maar ook artsen, advocaten en notarisssen. Piet L. had een kapperzaak aan de Hoofdstraat op de hoek van de Bomstraat in Noordwijk aan Zee. Hij was al vroeg lid geworden van de NSB en liep in het zwarte uniform van de WA door het dorp. Maar ook de Noordwijkse huisarts C.H. was overtuigd lid van de NSB en verhuisde halverwege de oorlog zelfs naar Lunteren. Hier werden de jaarlijkse NSB landdagen en de Hagespraken georganiseerd. Beide heren moesten in augustus 1947 voor het Leidse Tribunaal verschijnen om zich te verantwoorden voor hun lidmaatschap van de Beweging.

Internering en veroordeling

Het Leidse Tribunaal Belast met de berechting van politieke verdachten. was ingesteld in het kader van de Bijzondere Rechtspleging. De NSB’rs die na de bevrijding werden gearresteerd kwamen in interneringskampen terecht. Hier moesten zij hun zaak afwachten. In hun verdediging kon men getuigen oproepen die een positieve aanbeveling konden geven. Over het algemeen werden de NSB’ers die zich niet schuldig hadden gemaakt aan verraad of andere illegale praktijken na hun rechtszaak naar huis gestuurd met een vonnis dat gelijk was aan de duur van hun internering. Weliswaar met hun bezittingen verbeurd verklaard en zonder kiesrechten voor de rest van hun leven. Dit gold onder andere voor de Noordwijkers Teun van der N. en Gijsbert van der W.

Na de capitulatie leverde burgemeester Musegaas zijn revolver in en werd naar Leiden overgebracht om later voor het Haags Tribunaal te verschijnen. Daar werd hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf jaar en een levenslang verbod om openbare ambten te bekleden. Na de bevrijding maakte de voormalig burgemeester Van der Mortel weer zijn opwachting en bleef aan tot 15 april 1946.