Na de bevrijding van het zuidelijke deel van Nederland in de herfst van 1944 werd de Nederlandse regering in ballingschap in Londen per telegram op de hoogte gesteld dat er een nieuwe algemene hulpverleningsorganisatie in oprichting was.

Wederopbouw

Deze organisatie moest de eerste nood onder de bevolking ledigen en een aanzet geven tot de wederopbouw. Voor de formele oprichting moest men wachten tot 9 juli 1945. De naam van de organisatie werd Nederlands Volksherstel en bestond uit een aantal vooroorlogse hulporganisaties waaronder het Nederlandse Roode Kruis, het Nationaal Fonds voor bijzondere Noden en de voormalige verzetsbewegingen als de L.O. en het Nationaal Steunfonds.

Lokaal georganiseerd

Overal werden er lokale afdelingen van de N.V.H. opgericht. Zo ook in Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg. In Katwijk was het initiatief genomen door Dr. L. BorleffsDr. Leonard Borleffs, 1897-1962, huisarts te Katwijk aan Zee . Vrijdagavond 1 juni 1945, met Nederland nog volop in de bevrijdingsroes, vindt er in de Kapel in de Katwijkse Voorstraat een samenkomst plaats in het kader van het Nederlands Volksherstel.

Zicht op de Voorstraat met geheel rechts de Kapel. E. Wolthaus

Met de sprekers Pater Patricius Mikx en Ds. C.A. van Harten heeft de avond een uitgesproken oecumenisch karakter. Katholiek en Protestants Katwijk slaat de handen ineen om de boodschap van het N.V.H. Nederlands Volksherstel toe te lichten. De wederopbouw van Nederland en hulp aan voormalig onderduikers, repatriërenden en oorlogsgedupeerden.

Doelstelling

Het Nederlands Volksherstel had niet alleen de doelstelling om materiele hulp te bieden maar moest ook een rol spelen in het herstellen van het omgaan met gezag door het Nederlandse volk. In de vijf bezettingsjaren had met name de jeugd zich tegen iedere vorm van autoriteit gekeerd. Met het vertrek van de Duitsers moest de nationale orde weer hersteld worden. Pater Mikx sprak hierover de volgende woorden.

Laat ons teruggaan naar mei 1940, het honigzoete gefluit van den bezetter en de steeds meer groeiende verzetsgeest in ons volk. Op ieder bevel volgde een “neen” en bij iedere opdracht een afwijzing. Voor onze jeugd, die in dit milieu opgroeide en het waarom niet begreep, beteekende dit een groot gevaar. Hen in den juiste banen te leiden zal een grootsche taak zijn en bijdragen tot wederopbouw van land en volk.

Pater Patricius Mikx, Katwijk 1 juni 1945

Vanaf juni 1945 was het plaatselijk N.V.H. kantoor in Rijnsburg gevestigd aan de Vliet NZ 29 en in Valkenburg kon men terecht bij voorzitter A. van de Berg in de Hoofdstraat 38. Het Valkenburgse comité bestond verder uit Mej. C. van Stijn, C. van Donk en en P. van der Perk. Vanaf 1 september kon men elke donderdag avond tussen 7 en 8 uur terecht op het wekelijkse spreekuur.

Hulpactie Roode Kruis

Een van de organisaties waar frequent mee werd samengewerkt, die later opging in het Nederlands Volksherstel, was de Hulpactie Roode Kruis, de H.A.R.K. In juni 1945 werd er een grote landelijke goederen inzameling gehouden. Tussen 11 en 16 juni gingen de Volksherstel vrijwilligers langs de deuren om kleding, schoeisel, linnengoed, keukengerei en meubilair bij de mensen op te halen.

Raad van bestuur

Op 29 augustus wordt de Raad van Bestuur van het Nederlands Volksherstel officieel geïnstalleerd. Dit gebeurd in de Rolzaal in Den Haag waarbij Prinses Juliana haar nieuwe taak als voorzitster van de Raad van Bestuur van het Nederlands Volksherstel aanvaard.

Roken voor het Nederlands Volksherstel

Naast het lokaal inzamelen van hulpgoederen werden er door het Nederlands Volksherstel ook landelijke geld inzameling acties opgezet. Een van de opmerkelijkste was de verkoop van sigaretten ten bate van het Nederlands Volksherstel.

Op 24 oktober 1946 stelde de Nederlandse regering 200.000 pakjes importsigaretten beschikbaar voor het Nederlands Volksherstel. De pakjes sigaretten werden verkocht met een toeslag van 3 gulden bovenop regulier verkoopprijs in de winkels. Engelse, Amerikaanse en Egyptische sigaretten werden onder de winkeliers verspreidt.

De Nederlandse Volksherstel sigaretten campagne. E. Wolthaus

De actie werd een groot succes en in 1946 rookte Nederland een slordige drie miljoen gulden bij elkaar ten bate van het Nederlands Volksherstel. Er werd besloten om dit te herhalen in 1947 en 1948. Ondanks dat de extra toeslag op de pakjes sigaretten werd verlaagd van drie naar één gulden en werd er in deze laatste twee jaar naar schatting toch nog in totaal twee miljoen opgehaald. De opbrengst was ten bate van het fonds Noodgebieden. Na opheffing van het Nederlands Volksherstel ging de resterende opbrengst naar het in de tussentijd opgerichte Julianafonds.