Bij de mobilisatie van augustus 1939 werd niet alleen het leger gemobiliseerd, maar werd ook onze luchtmacht in de hoogste staat van paraatheid gebracht. Op het vliegveld Bergen in Noord Holland zijn een jachtgroep en een verkenningsgroep van het 1^e Luchtvaartregiment gestationeerd.

Mei 1940

In de vroege morgen van 10 mei 1940 wordt de jachtgroep, die al klaar stond met draaiende motoren, overvallen door een Duits bombardement. Hierbij worden zo goed als alle vliegtuigen vernietigd of zwaar beschadigd. De Fokker CX’s van de strategische verkenningsgroep 1-I-1 Lv R. waren echter zo goed gecamoufleerd en dusdanig verspreid over het terrein opgesteld dat hun materiaal vrijwel onbeschadigd uit de strijd komt.

Op verkenning

De vliegers van 1-I-1 Lv R. wachten hierna op bevelen. Deze komen al snel in de vorm van twee opdrachten. De vliegvelden Waalhaven en Valkenburg moeten worden gebombardeerd. De hoofdtaak van de groep is verkenning, maar nu bommenwerpers hard nodig zijn, en de Fokker CX ook uitgerust kan worden met bommen, werd er besloten om hen in dit geval in te zetten als bommenwerper.

Koers naar Valkenburg

Drie Fokker CX’s zullen naar Valkenburg gaan en twee naar Rotterdam. Bescherming van jagers is niet mogelijk, de jachtgroep op eigen terrein is uitgeschakeld en elders zijn er geen beschikbaar. Er zit dus niets anders op dan onbeschermd op weg te gaan. De opdrachten worden in het kort besproken, er zal op 2500 meter in wijd verband worden gevlogen. De vliegroutes worden bepaald en dan begeven de bemanningen zich naar hun machines. De Fokker CX is weliswaar een bruikbaar toestel, maar hopeloos verouderd. De vliegers weten dat als ze onderweg een Duitse Me109 tegenkomen, ze geen schijn van kans hebben tegen dit moderne en vele malen snellere toestel.

Laag vliegen

De twee Fokkers bestemd voor Valkenburg weten het vliegveld nagenoeg onopgemerkt te bereiken, en werpen hun bommen af. Op het veld staan overal Duitse Ju52 transportvliegtuigen verspreid. Weggezakt in de drassige grond kunnen zijn niet meer opstijgen en zijn dus een makkelijke prooi voor de Nederlandse vliegers. Grote rookzuilen stijgen op en naar schatting worden vijf á zes toestellen geraakt. Na het bombardement duiken de CX’s omlaag en zoeken afzonderlijk van elkaar hun weg naar huis. Duitse toestellen krijgen hen uiteindelijk toch in de gaten en zetten onmiddellijk de achtervolging in. Door heel laag te gaan vliegen en gebruikt te maken van de kleur van hun machine tegen donkergetinte grond weten ze toch aan hun achtervolgers te ontsnappen. Op de terugweg wordt er een aantal Duitse Ju52’s, die een noodlanding op het strand hebben moeten maken, aangevallen. Twee van hen worden hierbij in brand geschoten.

Het interieur van een door oorlogshandelingen beschadigde hangar op Valkenburg. E. Wolthaus

Een geschikte tactiek

Terug op vliegveld Bergen worden de ervaringen van de vliegers besproken. Tegen een Duitse jager kon men met een verkenningstoestel weinig uithalen, maar laag vliegen kon wel een uitkomst bieden. Het zogenaamde “huisje, boompje, beestje vliegen” was hierbij een uitermate geschikte tactiek. Vlakbij het doel klimmen naar driehonderd meter, je bommen afwerpen en dan in duikvlucht weer naar beneden en proberen om op tien meter hoogte je basis weer te bereiken. En niet over strand vliegen want dan stak je te veel af tegen de lichte ondergrond!

Verkenningsfoto’s

Diezelfde dag ontvangt de III Verkenningsgroep van het 2^e Luchtvaartregiment, dat gestationeerd is op vliegveld Hilversum, eveneens de opdracht om koers te zetten naar Valkenburg. Het betreft een kleine bomaanval met één Fokker CX op het vliegveld. Ondanks de bescheiden aard van de aanval gaan er toch een aantal Duitse Ju52 transportvliegtuigen in vlammen op. Wederom succes voor de Nederlandse luchtmacht! Tenslotte wordt er later die dag nog een opdracht ontvangen om de situatie omtrent het vliegveld verder in kaart te brengen en luchtfoto’s te maken. Twee Fokker CX’s worden er op uitgestuurd, en bereiken betrekkelijk gemakkelijk het vliegveld. Waar de waarnemers er in slagen de benodigde foto’s te nemen. Wanneer ze net klaar zijn worden ze ontdekt door een aantal Duitse ME109’s, en raken hiermee in gevecht. Gelukkig weten ze hun belagers af te schudden en komen veilig met hun fotomateriaal terug op vliegveld Hilversum.